Bókun 35: EES-samningurinn og áhrif hans á Ísland og Íslendinga

Bókun 35 við EES-samninginn kveður á um að EFTA-ríkin, þar á meðal Ísland, skuldbindi sig til að tryggja að reglur EES-samningsins hafi forgang ef árekstur verður við innlenda löggjöf. Þetta er gert til að stuðla að einsleitni á Evrópska efnahagssvæðinu og tryggja að einstaklingar og lögaðilar geti notið réttinda sinna samkvæmt samningnum.

Kostir innleiðingar Bókunar 35

1. Aukin réttarvissa:
   Með því að tryggja forgang EES-reglna er stuðlað að skýrari lagaramma, sem eykur réttarvissu fyrir einstaklinga og fyrirtæki. Það tryggir einnig að reglur séu samræmdar í öllum aðildarríkjum.

2. Bætt aðgengi að innri markaði:
   EES-samningurinn veitir einstaklingum aðgang að innri markaði Evrópu með tilheyrandi réttindum, svo sem frjálsri för og atvinnuþátttöku. Innleiðing Bókunar 35 styrkir þessi réttindi með því að tryggja að þau séu ekki takmörkuð af ósamrýmanlegri innlendri löggjöf.

3. Jafnræði og samkeppnishæfni:
   Sameiginlegar reglur á innri markaðnum stuðla að jafnræði milli aðila. Þetta getur leitt til aukinna tækifæra fyrir einstaklinga í viðskiptum og atvinnu.

Gallar innleiðingar Bókunar 35

1. Takmarkað lýðræðislegt aðhald:
   EES-reglur eru settar af stofnunum ESB, sem Ísland hefur takmarkaða aðkomu að. Þetta getur leitt til þess að einstaklingar hafi minna lýðræðislegt aðhald yfir þeim reglum sem hafa forgang yfir innlenda löggjöf.

2. Flækjustig í lagalegum ágreiningi:
   Ef árekstur verður milli EES-reglna og innlendra laga getur það leitt til flókinna lagalegra úrlausna, sem einstaklingar þurfa að glíma við. Sérstaklega ef innlend lög hafa ekki verið aðlöguð að EES-reglum á fullnægjandi hátt.

Áhrif á verð og framboð

1. Lægra vöruverð:
   Aðgangur að innri markaði Evrópu getur leitt til aukinnar samkeppni, sem getur haft jákvæð áhrif á verðlag fyrir neytendur.

2. Aukin vöruúrval:
   Með opnum markaði eykst framboð af vörum og þjónustu, sem gefur neytendum meira val.

Afleiðingar ef Ísland hafnar innleiðingu Bókunar 35

1. Brottfall einsleitni og réttarvissu:
   Ef Ísland hafnar bókuninni, gæti það leitt til þess að EES-reglur verði ekki framkvæmdar með sama hætti hér og í öðrum aðildarríkjum. Þetta getur skapað réttaróvissu fyrir einstaklinga og fyrirtæki.

2. Lögfræðilegar afleiðingar:
   Hæstiréttur Íslands hefur í fyrri dómum bent á að án innleiðingar Bókunar 35 geti EES-reglur ekki haft forgang yfir innlendum lögum. Þetta getur leitt til þess að einstaklingar og fyrirtæki geti ekki treyst á að réttindi þeirra samkvæmt EES-samningnum séu virt hér á landi.

3. Áhrif á viðskipti og efnahag:
   Ef EES-reglur hafa ekki forgang, gæti það haft neikvæð áhrif á viðskipti og fjárfestingar. Erlendir aðilar kunna að forðast viðskipti við Ísland vegna réttaróvissu. Þetta gæti haft áhrif á verðlag og framboð vara og þjónustu fyrir íslenska neytendur.

Skuldbindingar Íslands

Með því að hafna innleiðingu Bókunar 35 gæti Ísland verið að brjóta gegn skuldbindingum sínum samkvæmt EES-samningnum, sem gæti leitt til viðurlaga eða annarra aðgerða af hálfu Eftirlitsstofnunar EFTA (ESA).

Áhrif á réttindi einstaklinga

EES-samningurinn veitir íslenskum borgurum margvísleg réttindi, svo sem frjálsa för og atvinnuþátttöku á innri markaði Evrópu. Ef Ísland hafnar Bókun 35, gæti það veikt þessi réttindi og haft neikvæð áhrif á einstaklinga sem nýta sér þau.