Í skugga átaka í von um frið

Eftir ritstjóra

Það er sagt að saga Líbanons sé saga fólks sem alltaf leitar ljóss í myrkrinu. Það hefur verið erfiðir og harðir síðustu mánuðir fyrir Líbanon, þar sem átök milli Hezbollah og Ísraels hafa fært landið nær algjöru hruni. En nýlegt vopnahlé sem var gert, gefur von um að hægt verði að stíga fyrstu skrefin í átt að friði, þó framtíðin sé enn óviss.

Átök sem blossuðu upp

Átökin milli Ísraels og Hezbollah náðu nýjum hæðum í byrjun árs 2024 eftir dauða Mohammed Nasser, háttsetts hershöfðingja Hezbollah, í skotárás sem Ísrael var sakað um að hafa staðið að. Þetta var kveikjan að mikilli sprengjuregnsárás á Ísrael frá Hezbollah, sem leiddi til loftárása Ísraels á Líbanon.

Amos Harel, blaðamaður hjá Haaretz, útskýrði:

“Þetta er klassískur spírall: árás fylgir árás. Hvorki Ísrael né Hezbollah vilja virkilega yfirgefa vígvöllinn án sigurs, en sigurinn er ekki sjáanlegur fyrir hvorugan aðila.”

Átökin hafa haft gríðarleg áhrif á íbúa beggja landa. Hundruð þúsunda Líbanonbúa hafa misst heimili sín, og borgir eins og Týrus og Saida hafa orðið fyrir gríðalega miklum skemmdum. Að sama skapi hefur Norður-Ísrael orðið fyrir stórfelldum eldflaugaárásum sem hafa lamað daglegt líf íbúanna.

Mannfall og samfélagslegur skaði

Samkvæmt líbönskum heilbrigðisyfirvöldum hafa yfir 3.500 manns látist síðan átökin hófust í janúar 2024, og 15.000 hafa særst alvarlega. Þetta er í landi þar sem sjúkrahús eru undirmönnuð og heilbrigðiskerfi nær á heljarþröm.

Dalia Haidar, 34 ára móðir sem missti heimili sitt í loftárás í Beirút, sagði í viðtali við Al Jazeera:

“Ég hef hvergi að fara. Börnin mín sofa í opnum skúr, og við höfum ekkert nema brotin drauma eftir. Þeir tala um vopnahlé, en fyrir mig er það aðeins tóm orð.”

Þessar mannlegu hörmungar hafa einnig haft áhrif á Ísrael, þar sem tugir borgara hafa látist og fjöldi annarra særst í eldflaugaárásum Hezbollah.

Vopnahlé: Vonarneisti eða skammgóður vermir?

Þann 26. nóvember 2024 náðist loks samkomulag um vopnahlé milli Ísraels og Hezbollah með milligöngu Bandaríkjanna og Frakklands. Vopnahléið felur í sér að Ísraelsher hörfi frá suðurhluta Líbanons á næstu sextíu dögum, og Hezbollah skuldbindur sig til að hætta eldflaugaárásum og draga hernaðarmenn sína frá landamærum.

Emmanuel Macron, forseti Frakklands, lýsti yfir bjartsýni:

“Þetta er ekki aðeins endir á blóðugum kafla heldur upphaf á nýjum möguleikum. En friður krefst meira en vopnahlés – hann krefst samninga, trúnaðar og samkenndar.”

Hins vegar eru efasemdir um hvort vopnahléið haldi. Hassan Nasrallah, leiðtogi Hezbollah, sagði í sjónvarpsávarpi:

“Við samþykkjum þetta vopnahlé aðeins til að sýna að Líbanon mun ekki láta undan kúgun. En ef Ísrael brýtur það, munum við bregðast við af fullri hörku.”

Á meðan hefur Tzipi Livni, fyrrverandi utanríkisráðherra Ísraels, bent á nauðsyn þess að Ísrael verði vel á verði:

“Við vitum hver staðreyndirnar eru. Hezbollah hefur ekki lagt niður vopn; þau hafa aðeins dregið sig til baka tímabundið.”

Alþjóðleg viðbrögð

Vopnahléið hefur fengið blönduð viðbrögð á alþjóðavísu. Bandaríkjaforseti, Joe Biden, lýsti yfir stuðningi við vopnahléið og sagði það mikilvægt skref í átt að friði. Íran, sem hefur lengi stutt Hezbollah hernaðarlega, fagnaði einnig vopnahléinu. Í yfirlýsingu sagði Hossein Amirabdollahian, utanríkisráðherra Írans:

“Hezbollah stendur með réttlætinu. Ef þetta vopnahlé virðir fullveldi Líbanons, mun það stuðla að stöðugleika í svæðinu.”

Á sama tíma hefur Sameinuðu þjóðirnar kallað eftir því að báðir aðilar fylgi skilmálum samkomulagsins og hvetja til frekari diplómatískra aðgerða.

Áhrif á Líbanon

Efnahagsástandið í Líbanon hefur aldrei verið verra. Gjaldmiðillinn hefur hrunið, verðbólga er yfir 200%, og stór hluti landsins lifir við fátækt. Rafmagnsleysi, vatnsskortur og skortur á læknisþjónustu gera ástandið enn verra.

Rami Khouri, stjórnmálaskýrandi við American University of Beirut, sagði við BBC:

“Líbanon er á barmi þess að verða óstarfhæft ríki. Vopnahléið er gott, en það verður að fylgja raunverulegar efnahagsumbætur og pólitísk endurreisn.”

Fólkið í Líbanon er tvístruð þjóð í orðsins fyllstu merkingu. Hassan Moussa, leigubílstjóri frá Týrus, orðaði það svo:

“Við erum þreytt á stríði. Við þurfum fólk sem getur byggt upp, ekki aðeins eyðilagt.”

Niðurlag: Framtíð í lausu lofti

Líbanon er þjóð í mótun, þar sem hver nýr dagur getur annaðhvort verið vonarneisti eða nýtt myrkur. Þrátt fyrir vopnahléið er ljóst að friður krefst meira en orðræðu – hann krefst framkvæmda, áþreifanlegra umbóta og samstöðu innan landsins og utan.

Ef líbanska þjóðin á að endurbyggja líf sitt og ríki sitt, mun það krefjast sameiginlegs átaks bæði innlendra og alþjóðlegra aðila. Aðeins tíminn mun leiða í ljós hvort þetta vopnahlé verði fyrsta skrefið í átt að varanlegum friði eða aðeins stutt hlé í sögu átaka.